Likapa, Ayı üzümü olarak ta adlandırılan bilimsel olarak ‘’ Plantae ( bitkiler ) alemin de, Magnoliophyta ( kapalı tohumlular ) bölümünde, Magnoliopsida ( iki çenekliler ) sınıfın da, Ericales takımında, Ericaceae (fundagiller ) familyasın da, Vaccanium cinsi, myrtillus türü bir üzümsü meyvedir. Likapa hakkında tüm detayları yazımızda bulabilirsiniz.
Türkiye literatürüne Yaban Mersini olarak giren meyve Rize ve çevresinde likapa ismi ile bilinir. Likapa ismi Latince Vaccinium myrtillus, Yurtdışında ise Blueberry dir. Yanlış okumadınız! Marketlerde birçok ürünün içeriğinde gördüğünüz ‘’Blueberry aslında likapa meyvesinin kendisidir.
Yaban mersini ( likapa ), ülkemizde mavi yemiş, ligarba, ayı üzümü, morsivit, çalı çileği, Trabzon çayı gibi isimlerle bilinmektedir.
İsimlerini bölgelere göre ayırmak gerekirse, Şebinkarahisar’da güvem eriği, Akçaabat köylerinde likarba, Ardahan’da Mosi, Rize’de Likapa, Trabzon’da Ligarba, Karakavuz’da Çalıçileği, Rize Pazar ilçesinde Kaskanaka, Rize Ardeşen ilçesinde Çera (Çela), Artvin’de Morsvi, Mahabak, Mesi; Giresun’da Çalı Çiçeği, Ordu’da Cırtlık Çileği, Yozgat’ta Köpek Üzümü’dür.
Diğer isimleri ise orman gülü, açelya, funda, turna yemişi, ayı yemişi, Çay Üzümü veya Çoban Üzümü olarak isimlendirilmektedir.
Dipnot: likapa meyvesi okunuşu lazca ansera-ansiya, hemşince meehov olarak bilinmektedir.
Ayı üzümü olarak adlandırılması tesadüf olmasa gerek. Rize çevresinde her yıl giderek artan yabani hayvanların verdiği zararlar çok fazladır. Domuzlar, kuşlar olmak üzere en büyük zararı ayılar vermektedir.
Köylülerin verdiği bilgiler doğrultusunda ayılar her yıl 1,5-2 ton arası likapa ( yaban mersini ) yemekte olup büyük zararlar vermektedir. Köylüler kullandığı tüplü ayı savarlar maalesef yetersiz kalmakta ve zarar gün geçtikçe artmaktadır.
Bölgede likapa yetişen alanları çitle kapatmakta çok maliyetli olduğu için şuan tek beklenen devlet desteği ile bu sorunlara çare bulunması.
Taze olarak tüketildiğinde ( tabi öncelikle özenli bir şekilde yıkayarak veya kaynatarak, bunun sebebini yazının ileriki bölümlerinde detaylı olarak yazacağım ) dilimizi, dudaklarımızı ve ağzımızı boyar. Nedeni ise içerisinde bulunan antosiyaninlerdir.
Likapa Meyvesi Resmi
1. Likapa Nedir
Likapa nedir sorusuna verilebilecek en güzel cevap aslında mavi renkte kara üzüm büyüklüğünde bir üzümsü meyve türü demektir. Fakat likapa ismi bize yeni bulunmuş bir şey değil de zaten var olanın farklı söylendiği hissini anında veriyor. Bu nedenle insanlar bu soruya yanıt ararken bildiği bir meyveyi duymayı bekliyor. Peki o zaman sizi kırmayıp cevap verelim.
Likapa ne demek ? Rize’de bu isimle anılan, aslında ‘’Yaban Mersinidir’’.
Likapa meyvesi, puslu mavi ve parlak mavi olmak üzere doğada iki renkte bulunur. Renk özellikleri ve faydaları bir arada düşünüldüğünde mavi altın olarak görülmektedir. Sağlık meyvesi olarak tanınmaktadır.
Likapa nerede yetişir denildiğinde verilecek cevap olarak ilk akla gelen yer Rize’dir. Fakat neredeyse tüm Karadeniz bölgesinin yüksek rakımlı yerlerinde fundalık ve ormanlık tüm bölgelerde yetişir.
Özellikle ılıman iklimleri seven meyve çok yıllık ve çalı formundadır. Kışın yapraklarını döker.
Avrupa bu meyveyi çok fazla tüketmekte olup süperfood olarak bilinen faydalı meyveler kategorisinde yer vermektedir. Ülkemizde tam değerini bulamasa da yükselen yıldız olma yolunda kendinden emin adımlarla ilerliyor.
Kafalardaki likapa ne demek ve hangi meyveye denir gibi sorulara cevap verdiğimize göre gelin bu konuyu biraz daha açalım ve bilinmesi gereken ne varsa anlatalım.
2. Meyvesi ve Özellikleri
Likapa meyvesi, puslu mavi ve parlak mavi olmak üzere doğada iki renkte bulunur. Ormanlarda ve çalılık arazilerde bulunan humuslu toprağı ve alt toprağı sever.
Aslına bakarsanız mürdüm eriği renginde fakat kara üzüm boyutlarında olan bu meyvenin tadı mayhoştur ve bol lif içerir.
Giresun ilinde bulunan likapa meyvesi türlerinin pomolojik ve morfolojik özellikleri üzerine yapılan araştırmaları buradan görebilirsiniz. ayrıca meyvenin ölçüleri linkte bulunmaktadır.
Taze olarak tüketmek istediğimiz likapa meyvesi için söylememiz gereken önemli bir nokta var ise oda çok titiz bir şekilde yıkamanız veya kaynatmanızdır. Nedeni ise yabani hayvanların ulaşımı çalı boyunun kısa olmasından dolayı kolay erişebilmesidir.
Yabani hayvanlar meyveyi sadece tüketmekle kalmayıp üzerine tuvaletini yaptıkları bilinmektedir. Satın aldığınız veya kendiniz topladığınız likapa meyvesi mutlaka çok güzel bir şekilde yıkanmalı veya kaynatılmalıdır.
Likapa Faydaları
İçerik, 100 gram likapa için konuşmak gerekirse,
42,1 kaloriye sahiptir.
84,8 gramı sudur.
7,4 gram karbonhidrat bulundurur.
Posa 4,9 gramdır.
Yağ ( 0,6 gram ), A vitamini, E vitamini ( 1,9 miligram ), B6 vitamini ( 0,1 miligram ), Folik asit, C vitamini ( 30 miligram ), Sodyum ( 1,0 miligram ), Potasyum ( 73,0 miligram ), Kalsiyum ( 13,0 miligram ), Magnezyum ( 2,0 miligram ), Fosfor ( 13,0 miligram ), Demir ( 0,7 miligram ), Çinko ( 0,1 miligram ) bulundurmaktadır.
Likapa Rize de meşhur oldu peki neden?
Rize çay endüstrisine teslim olmuş durumda. Buradan çıkış olarak görülmeye başlanan sektör likapa yetiştiriciliği gibi duruyor. Zira likapa meyvesi Rize bölgesinde ormanlık ve rakımca yüksek fundalık bölgelerinde bolca bulunmaktadır.
Geçtiğimiz yıllarda Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Rize’de tarım ürünlerindeki çeşitliliği arttırmak ve birim alandan daha fazla verim elde ederek, üreticilerin ekonomik olarak refah seviyelerinin yükselmesini sağlamak amacı ile hazırlanan ve DOKAP ( Doğu ve Orta Karadeniz Küçük Ölçekli Çiftçileri Kalkındırma Projesi ) da destek gören proje kapsamında gerçekleştirilen likapa ( yaban mersini ) fidanı dağıtım töreni gerçekleştirildi.
Bu törende Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen kurslardan geçerli not alan ailelere sertifika ile birlikte toplam 3500 adet likapa fidanı dağıtıldı.