Sağlığın temeli dengeli ve yeterli beslenme ile hareketli yaşamdır; aşağıda sağlıklı beslenme ile yaşam kalitesini arttırmak için gerekli tüm öğeler açıklanmıştır.
Sağlıklı Yaşam Nedir?
Sağlık, fiziksel, zihinsel ve ruhsal olarak iyi olma halidir. Vücut, zararlı gıdalar ve çevresel etkilerle bozulmazsa sağlığını korur, bağışıklık sistemini güçlendirerek tüm hastalıkları yakalanmadan bertaraf eder.
Sağlığın korunması, ileride kronik hastalık oluşma riskinin engellenmesinin ilk kuralı sağlıklı beslenmedir. İkincil öğe olarak fiziksel aktivite programı uygulamak ve hareketli yaşam gelir.
Dengeli Beslenme Nedir?
Beslenmek sadece karnı doyurmak ve açlığı gidermek değildir. Beslenmek, sağlığı korumak ve hayat kalitesini arttırmak için vücut için gereken besinleri dengeli ve yeterli biçimde almaktır. Aynı zamanda düzenli ve bilinçli yapılması gereken bir eylemdir. Dengeli beslenme besin çeşitliliği ile beslenmeyi gerektirir. Farklı çeşitlerde besin gruplarından farklı çeşitli besin öğeleriyle beslenmektir.
Besin Grupları:
Süt grubu (süt, yoğurt, peynir, ayran vs.)
Et grubu (kırmızı et & balık& kümes hayvanları)
Yumurta
Kuru Baklagil grubu
Meyve ve sebze grubu
Tahıl grubu (pirinç, buğday, mısır, çavdar, yulaf makarna şehriye)
Vücut İçin Gerekli 6 Besin Öğesi
Karbonhidratlar
Genellikle bitkisel besin kaynaklarında bulunur. 1 gram karbonhidrat vücuda 4 kalori enerji sağlar.
Proteinler
Günlük enerjinin yüzde 15’i proteinlerden karşılanır. Hem hayvansal hem bitkisel gıdalardan elde edilir.
Yağlar
Günlük enerji ihtiyacının yüzde 30’a yakını yağlardan karşılanır. Sağlık için yağ miktarı çok önemlidir, yağlar az alınırsa cilt yaralarına, fazla alınırsa şişmanlığa neden olur. Gerektiği kadar alınmalıdır.
Doymuş Yağlar: Tereyağı, margarin, kuyruk yağı
Doymamış Yağlar: Zeytinyağı, fındık yağı, ayçiçeği, mısır özü
Sağlıklı Yağlar: Cilt yaralarını onarır. Hücre zarını korur. Tereyağı, badem, ceviz, fındık, fıstık, soya, badem, et, süt, yumurta sağlıklı yağ kaynaklarıdır.
Sağlıksız Yağlar: Şişmanlık yapar. Yağların 1 gramı vücuda 9 kalori enerji verir. Yağ oranı en düşük besinler meyve sebze ve tahıllardır. Gereğinden fazla alındığında vücutta depolanarak şişmanlığa ve bazı hastalıklara neden olur.
Vitaminler
Vitaminler vücudun yaşamsal ve biyokimyasal görevlerini yerine getirmek için gereken organik maddelerdir. Vücutta üretilmez, beslenme yoluyla dışarıdan alınır.
Vitaminler ne işe yarar?
Besinlerin sindirilmesine yardımcıdır.
Besinlerin enerjiye dönüşmesini sağlar.
Vücut dokularının bakım ve onarımı yapar.
Yaraların çabuk kapanmasını ve hücre onarımını sağlar.
Kan, iskelet, kas, sinir sistemini güçlendirir.
Vücudu toksin, enfeksiyon, kanser gibi hastalıklardan korumaya yardım eder.
En çok vitamin nerede bulunur?
Tüm meyveler
Çiğ yenebilen sebzeler.
Sebzeleri yüksek ısıda pişirmek vitamin ve mineral değerlerinin kaybolmasına yol açar. Bu yüzden az pişmiş sebze yemekleri, buharlı pişirme yöntemi tercih edilmelidir. Hiç ısıl işleme ve pişirmeye tabi tutulmayan besinlerde en çok vitamin bulunur. Havuç, karnabahar, lahana, kereviz, pancar, soğan, sarımsak pişirilerek yendiği kadar çiğ olarak da yenilmelidir.
Mineraller
Sağlıklı yaşam için mineraller hayati önem taşımaktadır. Aşağıda vücut için gerekli başlıca mineraller belirtilmiştir.
Demir
Kalsiyum
Potasyum
sodyum
Fosfor
Magnezyum
İyot
Çinko
Bakır
Flor
Selenyum
Krom
Mineraller vücuttaki hücrelerin işlevlerini yerine getirmesi için gereklidir. Vücutta üretilmez. Dışarıdan besin ve yiyeceklerle alınmalıdır.
Su
Vücudun iç ve dış temizliği için gerekli yegane maddedir. Günde 2 buçuk 3 litre sıvı alınmalıdır. Bunun en az 1,5 litresi su olmalıdır. İnsan her terlediğinde su, tuz ve mineral kaybeder. Kaybolan besinler yerine konulmalıdır.
Su Eksikliğinde;
Dolaşım problemleri
Böbrek yetmezliği
Kas tutulması ve kasılması
Uykusuzluk
Görme bozukluğu ve problemleri
İşitme bozukluğu
Beyin ve kalp ısınmasına bağlı organ yorgunluğu
Bazı duyu kayıpları yaşanır.
Sağlıklı yaşam için vücudun tüm bu gereklerini en iyi şekilde karşılamak gerekir. Aksi takdirde eksikliklere bağlı olarak hastalıklarla mücadele etmek gerekebilir. Dengeli bir şekilde vitamin ve mineral almanın yolu ise dengeli bir beslenme düzeni benimsemektir. Sağlıklı olan her besinden az miktarda da olsa tüketmek gerekir.